بر بال اندیشه: یا علی مدد

با سلام،

اینجانب، فرا رسیدن ایام رحلت جانگداز رسول گرامی اسلام حضرت محمد ( ص) و شهادت کریم اهل بیت حضرت امام حسن مجتبی( ع) و شهادت هشتمین اختر تابناک آسمان ولایت و امامت حضرت امام رضا (ع) را به همه شما دوستان ولایتمدار، تسلیت عرض می نمایم. امید است همه ما از پیروان راستین آن بزرگواران باشیم./

کلمات کلیدی :

نگاهی گذرا به آثارهدفمندی یارانه ها در آستانه اجرای مرحله دوم

بنا به اعلام دولت، ده میلیون نفر در مرحله دوم طرح هدفمندی یارانه ها از لیست دریافت کنندگان یارانه حذف  و اندکی به مبلغ پرداختی یارانه افزوده می شود. نگرانی که در این زمینه برای بسیاری از مردم  وجود دارد این است که در صورت عدم دقت لازم ممکن است افرادی با درامدهای بالا کماکان از یارانه ها استفاده کنند و عده ای که از درامد کمتری برخوردارند در این مرحله حذف گردند. احتمال این وجود دارد که بسیاری از حذف شدگان از بین کارمندان دولت باشند که دلیل ان هم این است که درآمد این گروه کاملا مشخص هست. در حالیکه افرادی با درآمدهای خیلی زیاد اما غیر شفاف که بیشتر دارای مشاغل تجاری و آزاد هستند ممکن است از یارانه ها برخوردار گردند. دولت اعلام نموده است که اکثر افرادی که در این مرحله از دریافت یارانه حذف می شوند جزء خوشه های 9 و 10 می باشند. سوالی که مطرح است اینکه خوشه های درآمدی چقدر درست انتخاب شده اند؟ مگر خود دولت در آستانه اجرای طرح هدفمندی یارانه ها اعلام نکرد که به دلیل عدم امکان برآورد دقیق درآمد افراد جامعه،  استفاده از خوشه های درآمدی امکان ندارد. آیا در مکانیسم رسیدن به درآمد واقعی افراد بازنگری جدی شده است؟ و مشکل استفاده از خوشه های درآمدی مرتفع گردیده است؟. در گام دوم بنا به اعلام دولت برای آزاد سازی  قیمت‌ها پیشنهادهایی ارائه می‌شود که البته به نظر می رسد بیشتر نمایندگان مجلس و نخبگان اقتصادی با آن مخالفند و   آن را خلاف قانون هدفمند کردن یارانه‌ها می‌دانند.   از   سوی دولت پیشنهادهای متفاوتی برای قیمت سوخت اعلام شده است که البته هنوز در مرحله بررسی اولیه می باشند و امکان تغیر در آن وجود دارد. افزایش قیمت هر لیتر   بنزین به هزار تومان، حذف سهمیه بندی و تک نرخی شدن قیمت بنزین از جمله این موارد است . با وجود این سناریوها، بارها از سوی برخی نمایندگان مجلس شورای اسلامی اعلام شده است که امسال نباید قیمت بنزین افزایش یابد، چرا که دولت در سال1389 و با شروع اجرای قانون هدفمندی یارانه‌ها، نرخ بنزین را بیش از آنچه که در قانون مصوب شده، افزایش داده است. بر همین اساس قیمتی که نمایندگان مجلس برای هر لیتر بنزین آزاد در صورت افزایش قیمت اعلام می‌کنند، با احتساب 20 درصد امکان افزایش، حداکثر 850 یا 880 و برای بنزین سهمیه‌ای حداکثر 500 تومان است.

اگر چه اجرای قانون هدفمند کردن یارانه در مرحله اول، برای اقتصاد کشور دستاوردهائی داشته است، اما در صورتی که این قانون در مراحل بعد به درستی اجرا نشود، به نظر می رسد که  آثار منفی آن بیشتر از آثار مثبت آن خواهد بود.در شرایط کنونی که مشکل تورم و بیکاری و فقر سه مشکل اسااسی در کشور هستند، به اعتقاد کارشناسان اقتصادی ورود به مرحله جدید هدفمندی یارانه ها با فاصله اندک از مرحله اول آثار منفی را برای اقتصاد کشور خواهد داشت و به صلاح نمی باشد. دولت باید با حوصله بیشتر ، مرحله دوم را با تامل بیشتری و با گذشت زمان طولانی تر انجام دهد، تا التهابات اقتصادی مرحله اول فروکش نماید. شواهد نشان می دهد که اتفاقا در ماههای اخیر موج تورمی ناشی از مرحله اول هدفمندی خود را نشان داده است. به طوریکه دولت  نرخ تورم رسمی را نزدیک به 20 درصد اعلام نموده است که این عدد بسیار زیادی می باشد. بنابراین شروع مرحله دوم در شرایط فعلی و خصوصا با نزدیک شدن به پایان سال ، که به طور طبیعی با افزایش تقاضا ، قیمتها هر ساله رشد دارند، کاری منطقی به نظر نمی رسد. 

همه مشکلات مذکور یعنی فقر، بیکاری و تورم، یک علت مشترک و محوری دارند که عبارت است از پایین بودن سطح فعالیت‌های اقتصادی یا به عبارت دیگر کمبود میل به سرمایه‌گذاری و انجام فعالیت‌های اقتصادی مولد.‏هیچ ناظر بی‌طرفی نمی‌تواند منکر این واقعیت شود که اقتصاد ایران بیمار است. زیرا به ‌رغم دسترسی به امکانات عظیم مالی ناشی از صادرات نفت، سالهاست که در کشور، چنین مشکلات اقتصادی وجود داشته و نه تنها کاهش نیافته بلکه روبه افزایش نیز رفته است. این گونه مسائل اقتصادی، علائم و عوارض بیماری عمیق و مزمنی در اقتصاد کشور هستند که به جای تشخیص و درمان آن به شیوه علمی و کارشناسی، به صرف تزریق مسکن‌های موضعی و مقطعی اکتفا کرده‌ایم، غافل از اینکه این مسکن‌ها گرچه ممکن است در کوتاه‌مدت از شدت درد بکاهد اما در نهایت درمان بیماری را پیچیده‌تر و سخت‌تر می‌کند. از جمله مسکن های موضعی که در کشور ما دائما مورد استفاده قرار گرفته است تزریق نقدینگی به جامعه بدون توجه و بستر سازی مناسب برای جذب و هدایت آن به مسیر سرمایه گذاری مولد بوده است. تزریق نقدینگی در قالب طرح های زود بازده و یا پرداخت نقدی یارانه ها و عدم توجه اساسی به اینکه آیا اینگونه منابع مالی نقشی در افزایش تولید، رشد اقتصادی و ایجاد شغل مولد داشته اند یا خیر، خود از جمله مواردی است که درمرحله دوم اجرای طرح هدفمندی یارانه ها باید به طور جدی تر مورد عنایت مسئولین امر و برنامه ریزان اقتصادی کشور واقع گردد.   

به نظر می رسد با توجه به ساختار اقتصاد کشور ما که منحنی عرضه کل از کشش پذیری کم برخوردار است ، سیاستهای طرف عرضه یعنی مجموعه سیاستهائی که بتواند سبب افزایش تولید در کشور شوند، از اهمیت ویژه ای برخوردار است. که در سالهای گذشته متاسفانه کمتر مورد توجه بوده است. برای نمونه می توان  به ارتقای بهره وری تولید، مدیریت هزینه های تولید  و استفاده از علم و تکنولوژیهای جدید در تولید اشاره نمود. موضوعات اجتماعی و فرهنگی جامعه از قبیل فرهنگ صحیح کار، نظم و انضباط کاری و مالی، صرفه جوئی در هزینه های مصرفی جامعه، جلوگیری از اسراف وریخت و پاش های زیاد ، دوری از اشرافی گری و چشم هم جشمی و شاید از همه مهمتر دوری از سیاست زدگی و رعایت منطق و اعتدال در تصمیم گیری و استفاده از نخبگان علمی و فرهنگی در اداره امورات جامعه و شایسته سالاری به معنی واقعی، می توانند نقش بسیار تاثیر گذار در حل مشکلات کشور داشته باشند. بنا به نظر بسیاری از صاحبنظران اقتصادی، حمایتهای دولت از بخش تولید،  در مرحله اول هدفمندی یارانه ها به درستی انجام نشده است. اگر چه دولت اعلام نموده است که در مرحله دوم حمایت از تولید را در دستور کار قرار می دهد، اما اگر اجرای مرحله دوم، بدون زمینه سازی لازم و عجولانه انجام گردد و سبب بروز تورم شدیدتر نسبت به دور قبل  شود، هیچ تضمینی برای حمایت واقعی از تولید نیست و ممکن است نتیجه مطلوب حاصل نگردد. چرا که کمک  احتمالی دولت به بخش تولید ممکن است توسط تورم بلعیده شده و آثاز مثبت ان بروز نکند و صرفا سبب اتلاف منابع مالی کشور گردد. کمک مالی به بخش تولید می بایست در مرحله اول و از همان ابتدا همراه با پرداخت یارانه نقدی به خانوار ها شروع می شد تا آثار مثبت ان در مرحله دوم به کمک اقتصاد کشور می آمد. حال که اینکار انجام نشده است بایستی در شروع این مرحله نهایت دقت را بعمل آورد.

نکته پایانی اینکه، اگر چه در یکسال اول اجرا،  طرح هدفمندی یارانه ها توانسته است رضایت نسبی اقشار فقیر جامعه و خصوصا خانوارهای پر جمعیت و روستائی را به همراه داشته باشد، اما تعجیل در ادامه کار می تواند تورم شدیدی را به اقتصاد کشور تحمیل کند که به طور معمول افراد فقیتر بیشتر از تبعات منفی تورم آسیب می بینند و آثار مثبت مرحله اول ممکن است به کلی از بین رود و بیم آن می رود که اختلاف طبقاتی تشدید شده و توزیع درآمدها به سمت بی عدالتی بیشتر حرکت کند.

با آرزوی سربلندی کشورعزیزمان ایران اسلامی

دکتر رضا صداقت

عضو هیئت علمی و محقق اقتصادی

کلمات کلیدی :

 مجریان برگزاری انتخابات اعم از دولت و وزارت کشور و همچنین شورای نگهبان باید تمام تلاش خود را برای امانت داری رأی مردم و برگزاری انتخاباتی سالم انجام دهند و همه بدانند هیچ چیزی بالاتر از قانون نیست. 

 ملت ایران در زمینه انتخابات و انقلابی بودن، پیشکسوت ملتها است و قطعاً نگاه ملتهای دیگر ، به این انتخابات دوخته شده است.

رقابت غیر از خصومت و تهمت زنی متقابل است، رقابت به معنای اثبات خود با نفی دیگران نیست. رقابت، دادن وعده های خلاف قانون، برای جلب نظر مردم نیست.

نظام جمهوری اسلامی امروز نه تنها در شرایط شعب ابی طالب نیست بلکه در شرایط بدر و خیبر قرار دارد و به لطف و فضل الهی حضور مردم در انتخابات آینده مجلس به عنوان یکی از مظاهر دخالت مردم در سرنوشت کشور، حضوری پرشور و دشمن شکن خواهد بود 

کلمات کلیدی :

گزیده ای از نهج البلاغه:

ارزشهای اخلاقی :

چه زشت است فروتنی به هنگام نیاز و ستمکاری به هنگام بی نیازی

کسی که میانه روی را ترک کند از راه حق بر می گردد

کسی که از حق تجاوز کند زندگی بر او تنگ می گردد

استوارترین وسیله ای که می توانی بر آن چنگ زنی رشته ای است که بین تو و خدای تو قرار دارد

چه بسا که بینا به خطا می رود و کور به مقصد می رسد

بدی ها را به تاخیر انداز زیرا هر وقت که بخواهی می توانی انجام دهی

کسی که روزگار فانی را بزرگ شمارد او را خوار خواهد کرد

هرگاه اندیشه سلطان تغیر کند زمانه دگرگون شود

 گزیده ای از نهج البلاغه:

پندهای جاودانه:

شما را به ترس از خدا سفارش می کنم. به دنیا پرستی روی نیاورید، گر چه به سراغ شما آید.بر آنچه از دنیا از دست می دهید اندوهناک مباشید. حق را بگوئید و برای پاداش الهی عمل کنید و دشمن ستمگر و یاور ستمدیده باشید.شما را به ترس از خدا و نظم در امور زندگی و ایجاد صلح و آشتی در میانتان سفارش می کنم.بر شما باد پیوستن به یکدیگر و بخشش همدیگر.مبادا از هم روی گردانید و پیوند دوستی را از بین ببرید.امر به معروف و نهی از منکر را ترک نکنید که بدی های شما بر شما مسلط می گردند و آنگاه هر چه خدا را بخوانید جواب ندهد.

خدا را خدارا، درباره یتیمان، نکند آنان گاهی گرسنه و گاهی سیر بمانند و حقوقشان ضایع گردد

خدا را خدارا ،درباره همسایگان، حقوقشان را رعایت کنید

  خدا را خدارا ،درباره قرآن، مبادا دیگران در عمل کردن به دستوراتش از شما پیشی بگیرند

خدا را خدارا ،درباره نماز، که ستون دین شماست

خدا را خدارا ،درباره خانه خدا، تا هستید آن را خالی مگذارید زیرا اگر کعبه خلوت شود مهلت داده نمی شوید

خدا را خدارا ،درباره جهاد با اموال، جانها و زبانهای خویش در راه خدا

امیر مومنان علی (ع) خطاب به مالک اشتر: ای مالک اگر شب هنگام کسی را در حال گناه دیدی فردا به آن چشم نگاهش مکن. شاید سحر توبه کرده باشد و تو ندانی.

آیت الله بهجت( ره) : ما امده ایم زندگی کنیم تا قیمت پیدا کنیم و نه اینکه با هر قیمتی زندگی کنیم.

آیت الله فاضل لنکرانی ( ره): من 50 سال است دارم اسلام می خوانم . بگذار خلاصه اش را برایت بگویم. واجباتت را انجام بده و بجای مستحبات تا می توانی به کار مردم برس.کار مردم را راه بینداز و اگر قیامت کسی از تو سوال کرد. بگو فاضل گفته بود.

 مقام معظم رهبری: عدالت باید با معنویت همراه باشد. یعنی باید شما برای خدا و اجر الهی به دنبال عدالت باشید.بعضی ها اهل معنایند اما هیچ نگاهی به عدالت ندارند.این نمی شود.اسلام معنویت بدون نگاه به مسائل اجتماعی و سرنوشت انسانها ندارد.من اصبح و لم یهتم بامور المسلمین فلیس بمسلم.

 مقام معظم رهبری:در نظام اسلامی باید همه  افراد جامعه در برابر قانون و استفاده از امکانات خداداد میهن اسلامی، یکسان و در بهره مندی از مواهب حیات، متعادل باشند. هیچ صاحب قدرتی قادر به زورگوئی نباشد و هیچ کس نتواند بر خلاف قانون، میل و اراده خود را به دیگران تحمیل کند.طبقات محروم و پا برهنگان جامعه، مورد عنایت خاص حکومت باشند و رفع محرومیت و دفاع از آنان در مقابل قدرتمندان، وظیفه بزرگ دولت و دستگاه قضائی محسوب شود. هیچ کس به خاطر تمکن مالی، قدرت آن را نیابد در امور سیاسی کشور و در مدیریت جامعه دخالت و نفوذ کند و هیچ تدبیر و حرکتی در جامعه ، به افزایش شکاف میان فقرا و اغنیا نینجامد. پا برهنگان حکومت اسلامی را پشتیبان و حامی خود حس کنند و برنامه های آن را در جهت رفاه و رفع محرومیت خود بیابند. 

کلمات کلیدی :

آقای جمعه های غریبی ظهور کن

دل را پر از طراوت عصر حضور کن

یک گوشه از جمال تو یعنی تمام عشق

یک دم فقط بیا و از اینجا عبور کن

 کوچه های شهرما ویران نمی ماند عزیز                   

کار و بار عشق بی سامان نمی ماند عزیز

یک نفر فردا زمین را نور باران می کند

مهدی ما تا ابد پنهان نمی ماند عزیز

 نگاه کردم و از روزن شکیبائی

تمام عمر به راهت ، چه وقت می آئی

کجاست کشتی چشمت که لنگر اندازد

شبی به ساحل این چشمهای دریائی

ز لحظه لحظه این روزهای یلدائی

دلم گواهی آن می دهد که می آئی

کلمات کلیدی :

صداقت در سیاست در سیره امیر مؤمنان علی (ع)

    از گذشته‌های دور تاکنون، این پرسش مهم فیلسوفان سیاست را به خود مشغول کرده است که آیا آشتی میان «صداقت و سیاست»، یک طنز باور نکردنی است یا می‌توان سیاستمدار و در همان حال صادق بود؟!بسیاری از سیاست ورزان در عمل به این پرسش پاسخ منفی داده‌اند و برخی هم به صراحت اظهار کرده‌اند که این دو، دشمن قدیمی یکدیگرند و نباید انتظار همنشینی آنها را داشت. آنها اصولاً اخلاق را مغایر با سیاست ورزی می‌دانند و بر این باورند که سیاستمداران، تنها باید به «تدبیر مُدُن» بیندیشند؛ وظیفه‌ای که اگر نگوییم همیشه، دست کم در بیشتر مواقع، با رعایت ارزش‌های رفتاری جمع شدنی نیست.مشهورترین نظریه پرداز غربی که پس از گذشت قرون وسطی و ظهور رنسانس در اروپا با صداقت (!) و صراحت تمام از این مکتب دفاع می‌کند، « نیکولوماکیاولی» است. انصاف آن است که باید این فیلسوف ایتالیایی را به دلیل بی پرده ترین تبیین از اعتقاداتش ستود؛ تا آنجا که آشکارا می‌گفت: بهترین شیوه و خط مشی زندگی، بی شرافتی است.
ماکیاولی در کتاب مشهورش، شهریار، با اشاره به اینکه «خود به چشم می‌بینیم که شهریارانی که ... رموز غلبه بر دیگران را به کمک حیله و نیرنگ خوب می‌دانسته‌اند، کارهای بزرگ انجام داده‌اند و وضعشان در آخر کار، خیلی بهتر از آن کسانی بوده است که در معامله با دیگران صداقت و درستی به خرج داده‌اند»، به صراحت اعلام می‌کند: «در میان این شهریاران هر کدام که بازی کردن نقش روباه را بهتر بلد بوده‌اند، از اقران و همگنان کامیابتر شده‌اند».او به همین جهت بر این باور است و توصیه می‌کند: «لازم است که شهریار این قسمت از طبیعت خود را که روبَه منشی است با کمال دقت و در رنگی دنیا پسند، از انظار مخفی سازد و در پوشاندن خوی و نیت حقیقی اش استاد باشد».ماکیاولی ترحم، وفا، مهربانی، اعتقاد به مذهب و صداقت را پنج صفت خوب می‌نامد که البته با سیاست ورزی نمی‌سازد؛ «پس برای فرمانروا، داشتن تمام آن صفات خوب که در بالا گفته شد، چندان مهم نیست. مهم این است که او فن تظاهر به‌ داشتن این صفات را خوب بلد باشد. حتی از این هم فراتر می‌روم و می‌گویم که اگر او حقیقتاً دارای صفات نیک باشد و به آنها عمل کند، به ضررش تمام خواهد شد، در حالی که تظاهر به داشتن این‌ گونه صفات نیک برایش سودآور است. مثلاً خیلی خوب است که انسان دلسوز، وفادار، با عاطفه، معتقد به مذهب و درستکار جلوه کند و باطناً هم چنین باشد؛ اما فکر انسان همیشه باید به گونه ای معتدل و مخیر بماند که اگر روزی به کار بردن عکس این صفات لازم شد، به راحتی بتواند از خوی انسانی به خوی حیوانی برگردد و بی‌رحم و بی‌وفا و بی‌عاطفه و بی‌عقیده و نادرست باشد... پس شهریار باید خیلی مواظب باشد که حرفی مغایر با آن پنج صفتی که در بالا شمردیم، بر زبانش نگذرد، به گونه ای که انسان وقتی او را ببیند، یا گفتارش را بشنود، کوچکترین تردید برایش باقی نماند که این شهریارف مظهر دلسوزی و وفا و درستی و اعتقاد به مذهب است و به ویژه تظاهر به داشتن صفت اخیر، یعنی مذهبی جلوه کردن از هر ظاهرسازی دیگر برایش مهمتر است، زیرا که مردم دنیا به طور کلی با چشم قضاوت می‌کنند نه با دست؛ به این معنا که همگان می‌توانند آنچه را در ظاهر هست، به چشم ببینند، ولی تنها عده معدودی می توانند باطن انسان را بدانسان که هست لمس کنند...و این عده معدود نیز وقتی که دیدند او از اخلاص و محبت بی‌ریای این همه ساده‌دلان که مسحور شوکت سلطنت شده‌اند، برخوردار است، هرگز جرأت نمی‌کنند با عقیده بسیاری که نسبت به وی حسن نظر دارند، مخالفت ورزند».اینگونه نگاه به سیاست، چنانکه گفته شد، مولود عصر جدید نیست و پیشینه‌ای طولانی دارد. علی ـ علیه السلام ـ در دورانی زندگی و حکومت می‌کرد و با کسانی روبه رو بود که ماکیاولی و امثال او باید نزد آنها شاگردی کنند. معاویه که خود را جانشین رسول خدا می‌نامید و در مکاتباتش، امام را به تقوا و اخلاق دعوت می‌کرد!، در باطن و خفا، بلکه در ظاهر و آشکار، هیچ پایبندی به اصول اولیه دینی و انسانی نداشت. او در عین حال چنان عوام فریب و مکّار بود، که بسیاری از مردم را به اشتباه می‌انداخت و دردناک تر اینکه وی را زیرک، زرنگ و سیاستمداری کارکشته هم می‌دانستند. فاجعه تا آنجا پیش رفته بود که اصولاً سیاست را همین تلقی می‌کردند و امام متقیان را دعوت به هشیاری و تمرین سیاست ورزی می کردند!در پاسخ به این نیرنگ بزرگ بود که امام فرمود: «به خدا سوگند، معاویه از من زیرکتر نیست. او پیمان شکنى مى کند و گنهکارى. اگر پیمان شکنى را ناخوش نمى داشتم، من زیرکترین مردم مى بودم، ولى پیمان شکنان، گنهکارند و گنهکاران، نافرمان. هر پیمان شکنى را در روز قیامت پرچمى است که بدان شناخته شود. به خدا سوگند، مکر و خدعه مرا غافلگیر نکند و در سختی ها ناتوان نشوم».ابن ابی الحدید، شرح مفصلی بر این خطبه کوتاه دارد. او با اشاره به نظر کسانی که علی ـ علیه السلام ـ را متهم به ضعف در سیاست ورزی می‌کنند و رقیبان او را سیاستمدارتر! می دانند، به دفاعی جانانه از آن بزرگوار می‌پردازد و با اشاره به تک تک انتقاداتی که به ایشان کرده‌اند، به همه آنها پاسخ داده و اثبات می‌کند که آنچه امام انجام داده است، پایبندی کامل به شریعت و اخلاق و پیروی صادقانه از سنت رسول خدا (ص) است؛ و همین است راز دلدادگی مردم به علی (ع)  و جان دادنشان در راه عشق به او.او سپس به مقایسه رفتار آن حضرت و روش معاویه می‌پردازد و بحث طولانی خود را با این جمله به پایان می‌برد: «با آنچه گفته شد، نادرستی سخن کسانی آشکار شد که تدبیر و سیاست علی (ع) را کافی نمی‌دانند و معلوم شد که او درست ترین تدبیر و بهترین سیاست‌ها را داشته است؛ اما چه می‌توان کرد که تعصب و هواپرستی را چاره‌ای نیست»!آن بزرگوار به صراحت اعتقاد راسخ خود به پیوستگی اخلاق و سیاست را چنین ابراز می‌کرد: «وفا همزاد راستى است. هیچ سپرى نمى شناسم که بهتر از وفا آدمى را از گزند در امان دارد و آنکه بداند، که پس از مرگ به کجا بازمى گردد، هرگز راه بی وفایى نپوید. ما در زمانى زندگى مى‏کنیم که بیشتر مردمش بی وفایى و غدر را گونه اى کیاست مى‏شمرند و نادانان نیز، چنین مردمى را زیرک و کارگشا مى‏خوانند. اینان چه سودى مى‏برند؟ خدایشان نابود کناد  مردم کار افتاده و زیرکى هستند که مى‏دانند در هر کارى چه حیلت سازند، ولى امر و نهى خداوندى سدّ راه آنهاست. اینان با آنکه راه و رسم حیله‏گرى را مى‏دانند و بر انجام آن توانایند، گِرد آن نمى‏گَردند. تنها کسانى که از هیچ گناهى پروایشان نیست، همواره منتظر فرصتند تا در کار مردم حیلتى به کار برند».امام نخست ما شیعیان بیست و پنج سال خانه نشین شد و بیش از نیمی از این مدت، یعنی سیزده سال (دوره خلافت عثمان) تنها به این دلیل بود که حاضر نشد یک وعده دهد که انجام آن را درست نمی‌داند. در همان زمان و هم اکنون نیز بسیاری می‌پرسند آیا بهتر نبود در آن دوران حساس حضرت امیر (ع) به یک پرسش ساده پاسخ مثبت می‌داد و به این ترتیب، سرنوشت تاریخ را تغییر می‌داد و جامعه بشری را بیش از این از برکات و آثار حکومت خویش محروم نمی‌ساخت؟!رای درک چرایی این پرسش و اهمیت و بزرگی کاری که پیشوای پرهیزکاران کرد، باید نگاهی کوتاه به آن قطعه استثنائی از تاریخ داشته باشیم. خلیفه دوم در آستانه مرگ دستور داد تا شش نفر که پیامبر در هنگام مرگ از آنان راضى بوده است، حاضر کنند تا گزینش خلیفه مسلمانان را بر دوش آنان بگذارد. این شش نفر عبارت بودند از: على ـ علیه السلام ـ عثمان، طلحه، زبیر، سعد وقّاص و عبد الرحمان بن عوف...چون مردم از مراسم دفن عمر بازگشتند، محمّد بن مسلمه، با پنجاه تن شمشیر به دست، اعضاى شورا را در خانه اى گِرد آورد و آنان را از دستور عمر آگاه ساخت. در آن شورا، نخستین کارى که انجام گرفت، این بود که طلحه به نفع عثمان کنار رفت و زبیر به نفع امام ـ علیه السلام ـ و سعد وقّاص هم به نفع عبد الرحمان. سرانجام از اعضاى شورا سه تن باقى ماندند که هر کدام داراى دو رأى بودند و پیروزى از آنِ کسى بود که یکى از این سه نفر به او تمایل کند.در این هنگام، عبد الرحمان رو به على ـ علیه السلام ـ و عثمان کرد و گفت: من خود را از صحنه خلافت بیرون مى برم تا یکى از شما را برگزینم. پس رو به حضرت کرد و گفت: با تو بیعت مى کنم که بر کتاب خدا و سنّت پیامبر عمل کنى و از روش شیخَین پیروى نمایى.على ـ علیه السلام ـ آخرین شرط او را نپذیرفت و گفت: من بیعت تو را مى پذیرم، مشروط بر اینکه به کتاب خدا و سنّت پیامبر ـ صلى الله علیه وآله وسلم ـ و طبق اجتهاد و آگاهى خود عمل کنم.عبد الرحمان هم بلافاصله خطاب به عثمان، همان سخن را تکرار کرد. عثمان فوراً گفت: آرى !یعنى پذیرفتم. آن گاه عبد الرحمان دست بر دست عثمان زد و به او به عنوان «امیر مؤمنان» سلام گفت و نتیجه جلسه به مسلمانان که در بیرون خانه منتظر رأى شورا بودند گزارش شد.اکنون به پرسش آغازین برگردیم. می‌پرسند: آیا مصلحت ایجاب نمی‌کرد علی ـ علیه السلام ـ با پذیرش صوری این خواسته، از چرخش قدرت به سوی خلیفه سوم جلوگیری می‌کرد؟! چه اشکالی داشت با یک تعهد صوری، که حتی می‌توانست از نوع توریه و خالی از دروغ باشد، مسیر تاریخ را عوض می‌کرد؟!پاسخ این است که خیر! اتفاقاً به دلیل همین حساسیت تاریخی است که آن حضرت باید بر موازین اخلاقی می‌ایستاد و نشان می‌داد که مروّت و شرافت انسانی معامله شدنی نیست.علی ـ علیه السلام ـ علی است چون چنین نکرد و حاضر نشد، ننگ مبادله اخلاق با قدرت را بر پیشانی شیعه بچسباند. او مقتدای همیشه انسان‌ها (و نه تنها مسلمان ها) است، چون تا این اندازه به موازین اخلاقی و انسانی پایبند بود؛ سَلامُ الله علیه یَومَ وُلِدَ و یومَ استُشهِدَ و یَومَ یُبعَثُ حَیّاً.

 دکتر محسن اسماعیلی- استاد دانشگاه

کلمات کلیدی :

من آمده ام برای ما شدن حرفی بزنم
نه بهتر است بگویم قدمی بردارم
یک قدم با من
یک قدم با تو
می شویم ما
یک قدم در مسیر برمیدارم و از تو میخواهم همراهم شوی
با هم
من و تو
ما شویم

کلمات کلیدی :