بر بال اندیشه: یا علی مدد

بسمه تعالی

ارائه نظر توسط کارشناسا ن و جمع بندی در اتاق فکر پسته، در مورد توسعه پایدار کشت و افزایش تولید پسته در کشور

پسته یکی از مهمترین محصولات باغبانی کشور است. استان کرمان و شهرستان رفسنجان، مرکز اصلی تولید پسته در ایران به ‌شمار می‌آیند. شوری، خشکسالی‌های پی‌درپی و عدم برنامه‌ریزی برای تأمین آب مورد نیاز باغ‌های پسته، افت چشمگیری را در سال‌های اخیر ایجاد نموده است و در همین زمان ایالت کالیفرنیای آمریکا با افزایش سطح زیر کشت پسته، در حال تبدیل شدن به اولین صادرکننده این محصول در سطح جهان است.  بنابراین برای حفظ جایگاه اول جهانی تولید پسته بایستی دو برنامه مشخص را در پیش بگیریم که ذیلا شرح داده شده است:

توسعه پایدار کشت پسته در مناطق مستعد و مطمئن

1-    با توجه به محدودیت منابع آبهای زیر زمینی در اکثر مناطق کشاورزی کشور، قبل از هر گونه برنامه برای توسعه کشت بایستی منابع آب و خاک موجود به لحاظ کمی و کیفی مورد مطالعه قرار گرفته و هر گونه توسعه کشت دقیقا حساب شده باشد تا در دراز مدت مجبور به رها کردن باغات مثمر مانند آن چیزی که این روزها در استان کرمان و برخی استانهای دیگر دیده می شود، نشوند.

2-   انجام مطالعات دقیق آمایش سرزمین و بررسی جامع در قالب تناسب اراضی، در مناطق پسته خیز کشور با هدف دستیابی به توسعه موزون و پایدار کشت پسته در کشور توسط وزارت جهاد کشاورزی و وزارت نیرو.

3-   تدوین و یا اصلاح قوانین مربوط به آمایش سرزمین و توسعه پایدار و اجرائی و عملیاتی شدن آن به منظور جلوگیری از توسعه بی رویه کشت و تخریب بیشتر منابع آب و خاک کشاورزی توسط دستگاههای اجرائی مربوطه و مجلس شورای اسلامی.

4-   بررسی شرایط اقلیمی منطقه مورد کشت و تطابق کافی با شرایط اقلیمی مورد نیاز پسته

5-   انتخاب پایه و ارقام مناسب و سازگار با منطقه بر حسب شرایط آب و هوایی موجود

6-    هر گونه توسعه کشت پسته در مناطق جدید باید دارای مزیت نسبی باشد و چنانچه با توجه به شرایط آب و خاک موجود امکان کاشت اقتصادی‌تر سایر محصولات زراعی و باغی وجود دارد، کاشت آنها در اولویت قرار گیرد.

7-   از تغییر الگوی کشت محصولات زراعی و باغی که دارای بازدهی اقتصادی بهتری نسبت به پسته می‌باشند و جایگزینی آنها با کشت پسته جلوگیری گردد.

8-   استفاده از نهال های سالم، بهداشتی و گواهی شده که توسط تولید کندگان مجاز عرضه میگردد میتواند متضمن تولید نهال‌های عاری از نماتودهای ریشه گرهی و بیماری گموز گردد که خطر آلودگی در باغات جدید را کاهش میدهد.

9-   با توجه به گسترش برخی بیماری‌های برگی پسته از جمله سپتوریوز، لکه برگی الترناریایی، سوختگی بوتریوسفریایی شاخه و خوشه و پوسیدگی آرمیلاریایی ریشه در برخی مناطق جدید، لازم است قبل از احداث باغات جدید مورد مطالعه کارشناسی قرار گیرند. مثال این مورد ایجاد باغات پسته در استهبان است که به دلیل آلودگی پنبه‌های موجود در این منطقه، آلوده به پژمردگی ورتیسیلیومی هستند.

           10- توسعه کاشت پسته در مناطق جدید بایستی از نظر مسائل زیست محیطی و توسعه کشت پایدار نیز مد نظر قرار گیرد.

افزایش میزان تولید و بهره وری در واحد سطح در باغات موجود

با توجه به اینکه حفظ سهم بازار نیازمند تولید محصول کافی می باشد و اینکه ایران در گذشته سهم بالایی از بازار را داشته است لذا افزایش تولید پسته بایستی به عنوان یک هدف راهبردی در نظر گرفته شود.برای رسیدن به این هدف راهکار های ذیل پیشنهاد میگردد:

1-   استفاده بهینه از آب در باغات موجود با توجه به کیفیت و کمیت آب،

توسعه و ترویج استفاده ازسیستم های آبیاری تحت فشار، کم فشار و سایر طرح‌هایی که منجر به افزایش بهره وری آب میگردند با استفاده از تسهیلات دولتی یکی از راهکار بسیار مفید افزایش بهره‌وری در واحد سطح می‌باشد.

2-         2- حمایت از تحقیقات کشاورزی مخصوصا تحقیقاتی که می تواند سبب افزایش بهره وری آبهای موجود گردد و یا تحقیقاتی که می تواند زمینه برای بهره برداری و استفاده اقتصادی از آبهای شور و نامتعارف را فراهم سازد.

3-   ایجاد باغات الگویی با انجام برنامه‌های اصلاح و احیاء باغات موجود

4-   تشویق باغداران جهت اصلاح وضعیت موجود باغات و رسیدن به عملکرد حداقل یک تن در هکتار

5-   برگزاری کلاس های آموزش تخصصی تئوری و عملی مدرسه در مزرعه برای حل مشکل کشاورز.

6-   برنامه ریزی برای ایجاد درآمد جایگزین برای پسته کارانی که در قالب طرحهای آمایش سرزمین و یا طرح تناسب اراضی مجبور به رها کردن بخشی و یا تمام باغات موجود خود هستند، به گونه ای که منبع درآمدی کافی برای امرار معاش و افزایش راندمان تولید محصول پسته در همان محل و یا محل های توصیه شده جدید باشند.

7-   بکار گیری سایر راهکارهائی که می توانند در هر منطقه سبب ارتقای بهره وری تولید گردند.

کلمات کلیدی :